Một số lưu ý quan trọng từ bác sĩ về bệnh vàng da bệnh lý

Vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh là hiện tượng trẻ bị vàng da trên 1 tuần ở trẻ đủ tháng và trên 2 tuần ở trẻ non tháng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời bệnh có thể dẫn tới tử vong

• Bệnh nhân bị viêm phế quản nên ăn những thực phẩm nào?
• Cảnh báo sớm các dấu hiệu của bệnh ung thư hắc tố da

Vàng da bệnh lý là bệnh gì?

Bác sĩ Trường Cao đẳng Y Dược Sài Gòn cho biết vàng da ở trẻ sơ sinh là bệnh lý thường gặp, và có thể xảy ra do ứ đọng bilirubin gián tiếp hoặc bilirubin trực tiếp trong cơ thể.

Tế bào hồng cầu ở trẻ sơ sinh luôn được tạo mới và phá hủy, khi hồng cầu bị vỡ sẽ giải phóng ra hemoglobin, hemoglobin sau chuyển hóa tạo thành bilirubin là sắc tố màu vàng. Sau đó bilirubin sẽ được chuyển hóa tiếp tại gan và được thải ra ngoài qua phân và nước tiểu. Nhưng do gan của trẻ sơ sinh còn chưa hoàn thiện nên việc thải bilirubin này không hiệu quả, gây nên tình trạng tăng bilirubin trong máu, tạo nên hiện tượng vàng da ở trẻ sơ sinh.

Trong hầu hết các trường hợp, vàng da sinh lý sẽ tự khỏi trong vòng từ 2 đến 3 tuần khi gan của trẻ phát triển hoàn thiện và khi trẻ bắt đầu bú, bilirubin được thải ra khỏi cơ thể.

Tuy nhiên, bên cạnh vàng da sinh lý cũng có hiện tượng gọi là vàng da bệnh lý, là tình trạng vàng da đi kèm với những bất thường sau:

• Vàng da xuất hiện sớm, trước 48 giờ sau sinh.
• Vàng da toàn thân, kể cả lòng bàn tay và bàn chân.
• Trẻ bú ít, co giật, sốt, phân bạc màu.

Nguyên nhân gây bệnh và triệu chứng vàng da bệnh lý

Nguyên nhân gây bệnh vàng gia có thể do: nhóm máu giữa mẹ và con bất đồng; bệnh lý tán huyết; xuất huyết dưới da; chậm đi phân su; nhiễm trùng bào thai; bệnh lý gan mật bẩm sinh

Triệu chứng thường gặp

Vàng da xuất hiện sớm, trước 24 – 36 giờ tuổi. Vàng toàn thân, tốc độ vàng da tăng nhanh

Vàng da kéo dài, ở trẻ đủ tháng trên 1 tuần hay trên 2 tuần ở trẻ non tháng. Vàng da bệnh lý đi kèm với dấu hiệu bất thường khác: nôn; bú kém, bụng chướng; ngưng thở; nhịp thở nhanh; nhịp tim chậm; hạ thân nhiệt; sụt cân; da xanh tái, ban xuất huyết

Trẻ ngủ nhiều, li bì, biểu hiện gồng cứng người, co giật, hôn mê. Vàng da có thể đi kèm các triệu chứng của những bệnh lý khác như gan to, lách to,..

Phương pháp áp dụng để điều trị bệnh vàng da bệnh lý

Bác sĩ Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết các biện pháp điều trị vàng da bệnh lý hiện nay tùy theo nguyên nhân gây bệnh:

1. Do tăng bilirubin gián tiếp:

• Bổ sung đủ nước và năng lượng cho trẻ thông qua cho bú hoặc truyền dịch
• Truyền albumin và dùng một số loại thuốc nhằm gia tăng tốc độ chuyển hóa bilirubin gián tiếp
• Chiếu đèn: các bác sĩ sẽ dùng một thiết bị dùng năng lượng ánh sáng xuyên qua da, giúp chuyển hóa bilirubin tự do trong máu thành chất khác không độc, sau đó sẽ được đào thải ra ngoài qua phân và nước tiểu. Đây là là phương pháp điều trị đơn giản, an toàn và hiệu quả thường được sử dụng hiện nay.

Chiếu đèn điều trị vàng da được chỉ định thực hiện sau 24 giờ tuổi để điều trị vàng da tăng bilirubin gián tiếp bệnh lý chưa có triệu chứng tiền nhiễm độc hay nhiễm độc thần kinh. Cũng có thể chiếu đèn dự phòng trong các trường hợp trẻ có nguy cơ vàng da sơ sinh như: trẻ non tháng, có bướu huyết thanh, trẻ có tán huyết

• Thay máu là biện pháp được cân nhắc áp dụng khi trẻ vàng da ở mức độ nghiêm trọng và biện pháp điều trị chiếu đèn không đạt hiệu quả hoặc đi kèm triệu chứng thần kinh.

Tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định một hay nhiều phương pháp điều trị kết hợp cùng lúc.

Lưu ý: phơi nắng cho trẻ vào buổi sáng không giúp điều trị vàng da bệnh lý vì cường độ ánh sáng của nắng sớm quá yếu và trẻ cũng không thể tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời trong thời gian dài để đạt được hiệu quả.

2. Do tăng bilirubin trực tiếp

phương pháp điều trị vàng da bệnh lý đặc hiệu khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

• Kháng sinh: vàng da do nhiễm khuẩn.
• Trường hợp trẻ bị bệnh lý teo đường mật hoặc giãn đường mật bẩm sinh thì bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật

Phương pháp phòng ngừa bệnh vàng da bệnh lý

Chăm sóc sức khỏe tốt trong thai kỳ, khám thai đầy đủ theo lịch hẹn để có thể sớm phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý trong thai kỳ.

Khi đến ngày sinh, thai phụ cần đến cơ sở y tế để được nhân viên y tế theo dõi và đỡ sinh.

Cho trẻ bú sữa non ngay sau sinh, cho trẻ bú đủ sữa mẹ hoặc sữa công thức và giữ ấm cho trẻ, giúp thân nhiệt trẻ ổn định, không bị hạ thân nhiệt, hạ đường huyết và đi phân su sớm ngay sau sinh.

Phòng của trẻ phải có đủ ánh sáng nhằm theo dõi màu sắc da của trẻ. Trong trường hợp khó nhận biết những bất thường ở da, có thể ấn nhẹ ngón tay cái lên da trẻ trong vài giây, sau đó buông ra, nếu trẻ bị vàng da thì nơi ấn ngón tay sẽ có màu vàng rõ rệt. Khi trẻ xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ là vàng da, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế uy tín để phát hiện và điều trị kịp thời vàng da bệnh lý.